Gmina i Powiat Przyjazne Ludziom

W międzyczasie odezwało się do nas ziomkostwo z Kłodna Wielkiego, gdzie przed wojną mieszkał Łoch. Opinia wśród mieszkańców, jak się spodziewaliśmy, była negatywna. To był charakter zawadiaki. Nazywano go tam "Kłodnyj Ciań". Nadto według akt podczas kłótni z krewnym jeszcze przed wojną miał go zabić i odsiedzieć za to wyrok więzienia. Relacje wspominają, że wszczynał awantury na polskich zabawach, do czego zresztą się przyznał. Jak twierdził, jego zachowanie wynikało jedynie z nadmiaru spożytego alkoholu. W czasie okupacji miał we Lwowie dziewczynę. Nachodził ją także po wojnie w Polsce, ale nic z tego nie wyszło. Przybył do Szprotawy. Pod fałszywym nazwiskiem, być może zamordowanego, przyjmuje się do milicji. Zakochuje się w Miskównie. Ale nie tylko.
I na tym nasze śledztwo musiałoby się zakończyć, gdyby nie niespodziewany telefon w marcu 2020 roku, a następnie przesłane szokujące materiały...

Z jednego z miast w Polsce zadzwoniła do nas pewna pani z informacją, iż jest w posiadaniu ważnych materiałów, które mogą pomóc nam w śledztwie. To pamiętnik jej dziadka Władysława Gromadzika, który służył jako komendant Powiatowej Komendy MO w Szprotawie. To on pierwszy przesłuchał Łocha! Cały pamiętnik to kopalnia lokalnych sensacji, podobnie opisane w nim szczegóły morderstwa (materiał dla dorosłych) i jego okoliczności.

Do komendanta Gromadzika zgłosiła się niejaka Janina Karwecka chcąc zeznawać w ważnej sprawie. I tak zapisy w pamiętniku:
Plutonowy Łoch, wtedy podający się za Troszczenko (Troszczanko), zawarł z nią niedawno znajomość, odwiedzał ją i chciał się z nią ożenić.  Zapewniał, że z Miskówną wszystko skończone. Na drugi dzień po zabójstwie rodziny Misków, Troszczenko zjawił się u niej prosząc o wypranie zakrwawionego munduru, rzekomo w efekcie zabijania kury. Karwecka podejrzewała, że krew na mundurze pochodzi ze zbrodni na Miskach, bała się, że Troszczenko także ją zamorduje.

Komendant zachował się profesjonalnie, wysłał służbowo Troszczenkę w inny rejon powiatu i zadbał, by miał dużo zajęć, a sam udał się do Karweckiej po mundur oraz do domu Misków po materiał porównawczy. Wszystko wysłano do Komendy Wojewódzkiej MO. Wyniki badania nadeszły po 3 dniach (!). Jak wynika z pamiętnika, wynik badań był pozytywny. W następstwie Gromadzik zawezwał Troszczenkę do komendy celem przesłuchania w sprawie morderstwa rodziny Misków. Komendant zapewnił plutonowego, że jeśli powie prawdę, to zgodnie z kodeksem karnym wyrok będzie złagodzony. Dał mu 5 minut do namysłu. Troszczenko zdecydował się zeznawać.

​

Komendant Gromadzik opis zeznania zamieścił dość szczegółowo w swoim pamiętniku.

Nie wszystkie zanotowane w pamiętniku zeznania pokrywają się z prawdą. Troszczenko nie ujawnia w nich swojego prawdziwego nazwiska (Łoch), prawdziwego miejsca urodzenia (Kłodno Wielkie) ani służby w ukraińskiej policji. Nie mamy wiedzy, na ile dokładnie komendant odzwierciedlił w pamiętniku wypowiedzi. Troszczenko podał, że w czasie okupacji poszedł do partyzantki UPA, gdzie wkrótce został dowódcą grupy napadającej i mordującej polskie rodziny, a od 1941 roku również „rusków”. Pod naporem frontu wraz z Niemcami wycofywali się na zachód, w kwietniu 1945 roku dotarł do Szprotawy, gdzie starostwo organizowało Milicję Obywatelską, do której został przyjęty. Troszczenko podał, że z Miskami znał się od dziecka, co w świetle zdobytych przez nas informacji było kłamstwem. Kłamał też, że Miskowie pomagali jego bandzie.

 

W Szprotawie poznał niejaką Janinę Karwecką, w której się zakochał, przez co odrzucił względy Miskówny – jak podaje pamiętnik. Ta druga z zazdrości zaszantażowała go, iż ujawni organom MO prawdę o jego bandyckiej przeszłości, jeśli nie zostawi Karweckiej i nie ustali z nią daty ślubu.

Troszczenko miał powiedzieć, że przez szantaż nie mógł spać całą noc, tylko rozmyślał, jak ma postąpić. Uznał, że w przyszłości nie ma gwarancji, że Miskówna bądź jej rodzina w przypływie gniewu nie zadenuncjują go w MO. Postanowił więc wymordować „całą rodzinę nie pozostawiając ani jednego świadka”.

 

Poszedł do Miskówny, która w domu była sama. Rzuciła mu się od razu na szyję, a on „udając uczucie” chwycił ją za gardło i udusił. Zwłoki ściągnął do piwnicy, która znajdowała się pod kuchnią…

Ciąg dalszy zeznań z zachowaniem oryginalnej pisowni:

"O godz. 14-tej ze szkoły powrócili siostra lat 9 i braciszek lat 11. Tak kazałem mu pójść po węgiel do szopy, to przygrzejemy wodę na herbatę, to na razie zaspokoi swój głód. A gdy wyszedł, to chwyciłem tę dziewczynkę za gardło i ścisnąłem jej krtań, ale zaczęła charczeć, więc uderzyłem ją w głowę ogłuszając ją i również wrzuciłem ją do piwnicy. A gdy przyszedł z węglem ten chłopiec wsypując ten węgiel do skrzynki, to uderzyłem go tłuczkiem w głowę, tak został ogłuszony. Następnie wrzuciłem go do piwnicy, ja tam też weszedłem i nożem poderżnąłem im gardła. I zaczekałem na jej braciszka lat 15, który terminował u stolarza i powracał do domu o 15.30. Gdy przyszedł, kładąc swe robocze ubranie na ławie, wtenczas uderzyłem tym tłuczkiem w głowę i wciągnąłem do piwnicy, gdzie również poderżnąłem mu gardło. I zaczekałem na rodziców, którzy pracowali w polu przy siewie (?) zboża, i wiedziałem że z pola przyjadą dopiero o godz. 18. A gdy przyjechali, ojciec wyprzęgał konia i zadawał mu obrok, a żona przyszła do domu i zaraz wzięła się do rozpalenia w piecu. To gdy schyliła się do pieca... wtenczas uderzyłem ją tym tłuczkiem w głowę i wrzuciłem do piwnicy, bo zaraz spodziewałem się, że przyjdzie ojciec. I faktycznie ledwie ją wrzuciłem do piwnicy i zamknąłem klapę, posłyszałem kroki w sieni, to chwyciłem za ten tłuczek i stanąłem za drzwiami. Gdy otworzył drzwi, to go rąbnąłem tem tłuczkiem, ale miał twardy łeb, musiałem mu jeszcze poprawić i również wrzuciłem go do piwnicy. Następnie zamknąłem drzwi i zeszedłem do piwnicy, wziąłem nóż chcąc poderżnąć gardło ojcu, ale w tym momencie oprzytomniał i zaczął się bronić. Tak gdy już poderżnąłem mu gardło, jeszcze się rzucał i zmuszony byłem go przytrzymać, z tego powodu zakrwawiłem sobie cały mundur. Ale z matką poszło mi gładko. Poukładałem ich szeregowo i wyszedłem z piwnicy, zdjąłem mundur, a w pokoju z szafy wziąłem ubranie ojca, w które ubrałem się, a mundur owinąłem w gazetę. Wychodząc z domu drzwi zamknąłem, a klucz wrzuciłem pode drzwiami do wewnątrz. Przedtem przeszukałem dom i w komodzie znalazłem 150 tysięcy złotych zawinięte w chusteczkę na głowę. Drobne porozrzucałem, aby upozorować, że tego morderstwa dokonano w celu rabunkowym i że się bardzo spieszyli, czego wynikiem były porozrzucane pieniądze. Również w toku śledztwa będą sądzili, że to była kilkuosobowa banda, że jedna osoba nie byłaby w stanie tego dokonać..."

​

Komentarz zespołu śledczego
Rzeczywiście sądzono, że mordu nie mogła dokonać jedna osoba. Ale pozostaje pytanie, dlaczego w sprawie aresztowano za współudział także 3 inne osoby, dwóch mężczyzn (o nazwiskach Świderski, Lewandowski) i jedną kobietę, zamieszkałych w Szprotawie-Iławie. Czy Troszczenko (Łoch) podczas pierwszego przesłuchania krył wspólników? W dalszej części zeznaje, że na Ziemie Zachodnie przybył z dwoma kolegami z oddziału UPA. Przyjmując jego zeznanie, że był dowódcą upowskim i mordował polskie rodziny (o co zresztą oskarżali go przed sądem mieszkańcy Kłodna Wielkiego) oraz Rosjan, to należy mu przypisać wybitne doświadczenie w planowaniu i realizacji zabójstw, i że przychodziło mu to lekko i sprawnie. Można wtedy dać wiarę, że był uzdolniony, by nawet samemu zrealizować taką zbrodnię. Znał przecież Misków i wiedział, jak wyglądają ich dzienne czynności. Milicjanci twierdzili, że morderca musiał być znany ofiarom i cieszył się u nich jakimś zaufaniem. Sprawca nie wspomniał, że swoją narzeczoną Miskównę podziurawił nożem (albo jego wspólnicy), o czym wspominają nie tylko funkcjonariusze MO, ale także akta sądowe. To świadczyłoby o morderstwie o podłożu emocjonalnym. Troszczenko (Łoch) przyznał wg pamiętnika, że był wcześniej w związku z Miskówną, o czym wspominali również miejscowi świadkowie tamtych czasów. Zamordowanie całej rodziny może przemawiać, że sprawca czy sprawcy chcieli pozbyć się świadków albo zemścić na całej rodzinie. Troszczenko (Łoch), jak wynika z akt sprawy, widziany przez posterunek na moście w Iławie, nie przedstawił alibi. Wynik badania krwi na mundurze plutonowego był obciążający, choć uzyskanie wyniku w 3 dni w tamtych czasach wydaje się niebywałe.

​

Jak wynika z pamiętnika, Troszczenko nie ujawnił Gromadzikowi swojego prawdziwego nazwiska (Łoch), prawdziwego miejsca urodzenia (Kłodno Wielkie) ani służby w ukraińskiej policji. Nie mamy wiedzy, na ile dokładnie komendant odzwierciedlił w pamiętniku wypowiedzi.

​

10.04.2020

cdn.

​

Wcześniejsze artykuły o śledztwie:

Rozmowa z Maciejem Boryną, szefem...

Wyniki poszukiwań w IPN w sprawie śledztwa

​

Zespół badawczy Muzeum Ziemi Szprotawskiej:

Maciej Boryna, Krzysztof Wachowiak,

Roman Pakuła, Janina Matkowska