Gmina i Powiat Przyjazne Ludziom

Wkrótce upłynie 100 lat od tej niejednoznacznej w skutkach decyzji. Historia w zasadzie zatoczyła koło, ponieważ gdzieś w XIII wieku to u boku wielkiej Iławy wykrojono enklawę dla niemieckich kolonistów – dzisiejsze centrum Szprotawy, by po 700 latach ta Szprotawa wchłonęła wieś Iławę. Pokrótce przybliżę okoliczności, w jakich odbywało się rozszerzenie granic miasta, bazując na tekście burmistrza Szprotawy Ericha Knothe.

 

Knothe operację wcielenia wsi nazywa ważnym wydarzeniem komunalno-politycznym w tamtych dekadach. Z dniem 1 czerwca 1925 roku około 3000 mieszkańców Iławy stało się szprotawianami.

Jak czytamy, cały zabieg nie przebiegał gładko, a pertraktacje w tej sprawie trwały 35 lat. Gmina Iława dzięki hucie była bardzo zamożna i nie widziała interesu w połączeniu ze Szprotawą. Przed długi czas nie było zgody w tej kwestii, aż w pewnym momencie nastąpił niespodziewany zwrot i finał w przeciągu zaledwie roku.

 

Szprotawa pragnąc iść z duchem czasu zleciła opracowanie planu zagospodarowania i komunikacji, pozyskując do realizacji tego zadania znanego projektanta miast dr inż. Jansena z Berlina. Rozmach projektu był tak daleko idący, że nie można go było zrealizować bez udziału sąsiedniej Iławy. A przede wszystkim zaważyły kwestie racjonalności. Iława potrzebowała nowoczesnej sieci wodociągowej wraz z wieżą ciśnień. Natomiast szprotawska wieża ciśnień była posadowiona zbyt nisko, by zaopatrywać mieszkańców całego miasta, stąd też magistrat był zmuszony zbudować nową. Szprotawa posiadała zakład gazowniczy, który z powodu spadku sprzedaży gazu stawał się nierentowny, a mógłby bez problemu zaopatrywać jeszcze Iławę. Jedna i druga gmina chciała zbudować stadion sportowy. Budowa takich samych obiektów w każdej z sąsiadujących ze sobą na styk miejscowości była ekonomicznie nieuzasadniona.

Poza tym zjednoczone gminy przekroczyłyby razem liczbę 10 tys. mieszkańców, co nadałoby Szprotawie rangę średniego miasta. Zgodnie z ówczesnym prawem takie miasto było samodzielne i niezależne od władzy powiatowej w kwestiach porządku, bezpieczeństwa oraz techniczno-administracyjnych.

​

Gmina Iława wyraziła zgodę na połączenie uchwałą z dnia 27 lutego 1925 roku, a dzień później magistrat, zaś radni miejscy podjęli stosowną uchwałę w dniu 6 marca. Porozumienie przyklepały władze powiatu 3 kwietnia, trzy tygodnie później zarząd okręgu. Ostatecznie w dniu 30 maja połączenie zaakceptowało pruskie ministerstwo, z datą wejścia w życie od 1 czerwca 1925 roku.

 

W następstwie uruchomiono korzystne połączenia autobusowe pomiędzy obiema miejscowościami oraz pociągnięto nowoczesną sieć telefoniczną. Wtedy też dwa pociągi kursujące na linii Berlin – Wrocław i z powrotem kursowały przez Szprotawę.

Obiecano zaopatrzyć Iławę w gaz, wodę i elektryczność, dalej wybudować wspólny stadion oraz  kąpielisko nad rzeką w Iławie, ponadto nowoczesną szkołę z salą gimnastyczną dla Iławy, a także powiększyć dzisiejszy „Park Słowiański” i połączyć obie miejscowości chodnikiem wiodącym właśnie przez ten park.

 

Cześć obietnic została zrealizowana. Ale czy Iława wyszła dobrze na połączeniu?

Polecam w tym temacie jeszcze artykuł - Link

 

Maciej Boryna 2019

 

Na podstawie "Sprottauer Jahrbuch" 1926

(w zbiorach Muzeum Ziemi Szprotawskiej)

 

Artykuł powstał w ramach programu „Rewitalizacja kulturowa Iławy”

​