Park Goepperta w Szprotawie

DAWNY OGRÓD BOTANICZNY I PŁUCA MIASTA

Park Goepperta w Szprotawie to nie tylko przyroda, ale również historia miasta. W minionych stuleciach obecna przestrzeń parkowa stanowiła strategiczny element systemu obrony miasta, by pod koniec XIX wieku przeistoczyć się w swoisty eden. To co nazywamy dziś skromnie parkiem, w rzeczywistości było ogrodem botanicznym.

Nasze badania wykazują, że przyczyniła się do tego pamięć o Heinrichu Robercie Goeppercie, urodzonym w Szprotawie światowej sławy botaniku i dyrektorze ogrodu botanicznego we Wrocławiu. To pozwala zrozumieć, dlaczego dawna administracja miasta traktowała park z najwyższym pietyzmem i profesjonalizmem. Chociaż zmarły w 1884 r. Goeppert nie mógł parku zobaczyć. Szprotawianie wystawili mu w parku pomnik, podobnie jak wdzięczni wrocławianie.

Zobacz szlak „Śladami Goepperta”

Mimo starań powojennych pokoleń, parkowi było ciągle daleko do minionej świetności. Wydaje się, że po 1945 r. nie odkryto bądź nie zrozumiano rangi parku w botanicznym panteonie dawnej prowincji dolnośląskiej. Stąd zrodziła się intencja badań i zredagowania opracowania pt. „Założenia do koncepcji zagospodarowania Parku Goepperta w Szprotawie” pod redakcją Macieja Boryny i Jana Ryszawego z Urzędu Miejskiego w Szprotawie. W tworzeniu opracowania uczestniczył czynnik społeczny reprezentowany przez Zespół ds. Inwentaryzacji Przyrodniczej Gminy Szprotawa, powołany w 2019 r. przez burmistrza Szprotawy. Bogato ilustrowany dokument powstał w 2020 r., a jego autorzy przetrząsnęli poniemieckie archiwa od XIX w. do II wojny światowej, by móc z szacunkiem dla pokoleń i historycznej postaci Goepperta odtworzyć funkcje parku – mówi burmistrz Szprotawy Mirosław Gąsik. Dziś z dumą oddajemy do dyspozycji mieszkańców i turystów zrewitalizowany park.

Zobacz ciekawe i bogato ilustrowane opracowanie o Parku Goepperta

REWITALIZACJA PARKU 2021-2023

Działania rewitalizacyjne w latach 2021-2023 skupiły się na parkach północnym i środkowym. Dzięki nim park został wpięty w system miejskich ścieżek rowerowych, biegnących wzdłuż średniowiecznych murów obronnych. Odtworzono również dawne promenady spacerowe wiodące brzegiem głównej tętnicy parku, tj. rzeki Szprotawa, dawnej fosy miejskiej. Przy wlocie do parku od strony ul. Bronka Kozaka zmodernizowano parking samochodowy oraz zbudowano wiatę dla rowerzystów.

Wszystkie promenady zostały wyposażone w nowe mocne ławki oraz kosze na śmieci. Bardzo ważnym elementem odtworzenia tras spacerowych było wyremontowanie kładki pod zabytkowym masywnym mostem Laubego. Mieszkańcom bardzo spodobała się zrewitalizowana fontanna, obecnie „Delfiny”, w nawiązaniu do barokowej szprotawskiej rybki, zwanej dawniej właśnie „studnią delfina”. Woda z niej spływa kamienną kaskadą, imitującą górski strumień.

Na wybranych stanowiskach wykonano aranżacje florystyczne, które przypominają te uchwycone na archiwalnych fotografiach i widokówkach. Niebywały efekt osiągnięto przy odtwarzaniu placu koło zapomnianej groty smoka albo groty krasnoludków. Teraz dzięki nowym alejkom, oświetleniu i aranżacji wygląda to nawet ładniej niż przed wojną.

Wkładem z naszych czasów jest pierwsza na ziemi szprotawskiej stylowa tężnia, a przy niej taras z malowniczym widokiem na dolinę rzeki Szprotawy. Zresztą park jeszcze „za Niemca” nazywano płucami Szprotawy. Dzięki roślinności i mikroklimatowi rzeki pełni on ważną rolę w utrzymaniu właściwej wilgotności i innych parametrów powietrza w centrum miasta.

OGRÓD BOTANICZNY

Botanicznymi rewelacjami Parku Goepperta są trzy dorosłe miłorzęby chińskie, w tym osobniki męskie i żeńskie, kwalifikowane do Szprotawskiej Odznaki Turystycznej. Ponadto dereń jadalny, cis, sosna wejmutka, choina kanadyjska, platan, daglezja, kasztanowce, dąb kolumnowy i wiele innych. Szprotawa jest miastem w Europie prawdopodobnie z najliczniejszą populacją skrzydłorzecha kaukaskiego, która wyjątkowo dynamicznie rozrasta się. Zresztą tu też rośnie najstarszy w Polsce egzemplarz.

Ścianę wspomnianej smoczej groty porasta cymbalaria bluszczykowata, w Polsce dość rzadka. Wczesną wiosną park wyścielają barwne kobierce zawilca gajowego i żółtego, kokoryczy drobnej, ziarnopłona wiosennego, cebulic syberyjskich i złoci polnych.

Czytaj więcej o miłorzębach chińskich w Szprotawie

Początek planowanego urządzania parku wraz z promenadami należałoby lokować na lata 80. XIX wieku. Na przełomie lat 1892/93 w sprawozdaniach magistratu pojawia się komórka organizacyjna zarządzająca plantami. Wtedy też ujawniono plany założeń zieleńców w otoczeniu projektowanego pomnika Goepperta, patrona parku.

Obecnie zrekonstruowane popiersie wielkiego botanika, podobnie jak w ogrodzie wrocławskim, góruje nad parkiem, a Goeppert dumnie spogląda na planty.

W otoczeniu Parku Goepperta funkcjonuje doskonała infrastruktura parkingowa. Założenie można zwiedzać także z kajaka, korzystając z parkowej przystani kajakowej. Bliskość centrum, kawiarnia, przyrodnicza ścieżka edukacyjna.

Lokalizacja Parku Goepperta w Szprotawie

Aż dwa parkowe stanowiska, tj. fontanna „Delfiny” i miłorzęby chińskie kwalifikowane są do Szprotawskiej Odznaki Turystycznej.

Tekst i zdjęcia:

Maciej Boryna 2023

Biuro Turystyki i Edukacji Regionalnej