BRYTYJCZYCY WYBUDOWALI W SZPROTAWIE
water supply network
Dzisiaj trudno ustalić, jak międzynarodowy lider inżynierii lądowej firma AIRD trafiła do Szprotawy, by zbudować najnowocześniejszą sieć wodociągową. Tym samym Szprotawa stanęła m.in. obok Londynu, Wiednia, Moskwy czy Gdańska, gdzie AIRD realizowała duże zaawansowane projekty.
Sieć wodociągowa to rodzaj instalacji w większości niewidocznej, bo ukrytej pod ziemią. Podziwiać możemy jedynie to, co stworzono na powierzchni.
Szprotawska wieża ciÅ›nieÅ„ to jeden z najwyższych obiektów, górujÄ…cych nad miastem wraz z wieżami koÅ›cioÅ‚ów i ratusza.
​
Zbudowano ją w niecały rok, bo w okresie 1866-67, kiedy AIRD realizował w Szprotawie kontrakt wodny na niemałą wtedy sumę 90 tys. marek niemieckich, według projektu wybitnego radcy budowlanego Fabiana.
Wedle archiwalnych informacji stanęła w najwyższym punkcie miasta, bÄ™dÄ…c wysoka na blisko 18 metrów. SkrywaÅ‚a w sobie rezerwuar wody, wykonany z kutego żelaza. CiekawostkÄ… byÅ‚a specjalna nadstawka, za poÅ›rednictwem której można byÅ‚o gasić pożary na najwyższych kondygnacjach budynków, wodÄ… pÅ‚ynÄ…cÄ… bezpoÅ›rednio z wieży. W 1903 roku zrealizowano wyzwanie konstruktorsko-budowlane polegajÄ…ce na podwyższeniu starej wieży !
Wieżę zaopatrywaÅ‚a w wodÄ™ stacja zÅ‚ożona z dwóch pomp usytuowana kilkaset metrów dalej, nad Bobrem. Co ciekawe, pompy napÄ™dzane byÅ‚y za darmo energiÄ… mechanicznÄ… pochodzÄ…cÄ… ze spiÄ™trzenia wody. PotencjaÅ‚ energetyczny wody byÅ‚ tak wielki, że ten sam mechanizm koÅ‚a wodnego za poÅ›rednictwem przekÅ‚adni zasilaÅ‚ jednoczeÅ›nie zlokalizowany nad Bobrem tartak. Aż do 1894 roku woda z Bobru byÅ‚a źródÅ‚em wody miejskiej do celów użytkowo-gospodarczych.
Ambitny projekt zabezpieczaÅ‚ dostawy wody również w sytuacjach kryzysowych. W rezerwie trzymano silnik gazowy o mocy 8 KM, przeznaczony do napÄ™dzania pomp.
AIRD założył w 1848 roku John Aird. Następnie do firmy dołączyli synowie. Inwestycję w Szprotawie realizowali J.&A.Aird z siedzibą w Berlinie. Ostatnia firma rodzinna Sir John Aird & Co. zakończyła działalność w 1990 roku.
Zachowane w Szprotawie wieża ciśnień z 1867 roku i stacja pomp tłokowych to zabytki inżynierii lądowej wyjątkowe w swoim rodzaju, związane ponadto z historyczną międzynarodową AIRD.
Dla zwiedzajÄ…cych:
Link do mapy z lokalizacją wieży ciśnień i pomp
​
Osobliwa wieża ciÅ›nieÅ„ wedÅ‚ug planów Burmistrza Szprotawy MirosÅ‚awa GÄ…sika ma rozpocząć drugie życie, jako siedziba oÅ›rodka wspinaczki i obserwatorium astronomiczne.
​
Autor tekstu i zdjęć:
Maciej Boryna
styczeń 2021
​
Na podstawie:
1. Deutsche Bauzeitung, 2/1868.
2. E.Grahn, Die staedtische Wasserversorgung im Deutschen Reiche..., 1898.
3. F.Matuszkiewicz, Geschichte der Stadt Sprottau.
4. M.Boryna, Encyklopedia Ziemi Szprotawskiej..., 2010.
5. K.Błaszczyk, Wieża wodna w Szprotawie..., 2013
Zawór - ekspozycja przed siedzibÄ… Szprotawskich WodociÄ…gów i Kanalizacji, ul. Chrobrego 1
​