SZCZELINY PRZECIWLOTNICZE
W PARKU HUTA
Tajemnice II wojny światowej nieprzerwanie kuszą pasjonatów.
Szprotawska Huta Wilhelma znajdowała ważne miejsce w hitlerowskiej machinie zbrojeniowej.
Z uwagi na potrzebę ochrony pracowników, piwnice budynków adaptowano na schrony, a na otwartych przestrzeniach zbudowano szczeliny przeciwlotnicze. Niektóre z nich znajdują się w malowniczym Parku Huta nad Bobrem.
Link do lokalizacji szczelin na mapie Google
Próżno ich szukać na planie huty z 1939 roku. Cytując za literaturą, Niemcy wiele schronów budowali w pośpiechu dopiero na początku lat 40. ubiegłego wieku, kiedy pojawiło się zagrożenie nalotami alianckimi. Szprotawa co prawda i na szczęście nie odnotowała bombardowań, jednakże miały miejsce alarmy przeciwlotnicze, kiedy nad tutejszym niebem przelatywały bombowce na inne cele.
Schrony i szczeliny figurują za to na powojennych planach zakładu. Administracja huty za pośrednictwem specjalnej komórki utrzymywała obiekty ochronne w należytym stanie oraz organizowała dla pracowników cykliczne ćwiczenia na okoliczność różnych zagrożeń.
Pierwszy (A) od strony ul. Sobieskiego składa się zasadniczo z dwóch korytarzy o przekroju koła o średnicy ok. 2 m. Do jego budowy jako materiał konstrukcyjny zastosowano cienkościenne betonowe segmenty (kręgi), za wyjątkiem trzech załamanych przedsionków, murowanych z cegły i przykrytych betonowym stropem o grubości ok. 15 cm. Całość obrzucono cienką warstwą ziemi. Schron jest płytko osadzony w gruncie, stanowiąc zdecydowanie budowlę naziemną. Cała budowla wystaje ponad powierzchnię otoczenia na ok. 1,7 m. Wejścia do schronu posiadają schody osłonięte z każdej schrony opadającym murkiem zwieńczonym cegłą klinkierową. Grodzie, prawdopodobnie stalowo-betonowe, zostały jakiś czas temu zdemontowane. Brak śladów instalacji elektrycznej i jakiejkolwiek innej infrastruktury.
Drugi (B) i trzeci (C) to bliźniacze obiekty, posadowione tuż obok siebie, w odległości kilkudziesięciu metrów na południe od pierwszego. W przeciwieństwie do obiektu A nie posiadają przedsionków. Obudowane ceglanym murem włazy, po jednym przy dwóch zakończeniach każdego schronu, prowadzą na wprost do zasadniczego korytarza, długiego na ok. 15 m, wykonanego z tych samych elementów jak pierwsza budowla. Grodzie zdemontowane. Tu również brak jest śladów instalacji elektrycznej i jakiejkolwiek innej infrastruktury.
Do szczelin możemy dotrzeć na kilka sposób z różnych kierunków, w tym ze ścieżki spacerowej wiodącej wzdłuż rzeki Bóbr. A dla zmotoryzowanych turystów i pasjonatów Urząd Miejski w Szprotawie urządził w 2020 roku mini parking turystyczny. Skręcamy w jego kierunku z ul. Sobieskiego w pobliżu szkoły podstawowej, wyszukując na drzewach specjalnego oznakowania ścieżki dydaktycznej wiodącej do szczelin. Od parkingu pieszo to około 10 minut. W parku wytyczono alejki i postawiono ławki.
Jako ciekawostkę należy dodać, że okresie II wojny światowej w hucie pracowali m.in. jeńcy francuscy i włoscy. Niewykluczone, że przebywali w szczelinach.
Dostępny poniemiecki schron przeciwlotniczy znajduje się w piwnicy szprotawskiego ratusza.
Ścieżka dydaktyczna w Parku Huta jest kwalifikowana do Szprotawskiej Odznaki Turystycznej !
Link do lokalizacji parkingu przy Parku Huta na mapie Google
Przy okazji można podziwiać przyrodę parkową i elementy krajobrazu, w tym okazałe dęby pokryte bluszczem, pomnik przyrody - buk czerwonolistny na polanie pośrodku parku, fragment Starego Bobru, dolinę Bobru. A w pobliżu miejsce spotkania Bolesława Chrobrego z cesarzem Ottonem III.
W zależności od poziomu wód gruntowych, szczeliny mogą być okresowo mniej lub bardziej zalane wodą. Zwiedzanie szczelin odbywa się na własną odpowiedzialność, przy zachowaniu ostrożności oraz w kasku ochronnym; osoby małoletnie pod nadzorem dorosłych. Prosimy o zachowanie stanowiska w czystości.
Jeśli zaszłaby potrzeba spożycia posiłku przy stole, proponowane są wymieniony wyżej mini parking turystyczny "Przy Parku Huta" lub stoły i ławki w pobliskiej Strefie Aktywności Mieszkańców przy ul. Orzeszkowej.
Link o lokalizacji Strefy Aktywności Mieszkańców w Iławie
Autor tekstu i zdjęć:
Maciej Boryna
Muzeum Ziemi Szprotawskiej 2021
Na podstawie:
M.Boryna, Przykłady budownictwa obronnego ziemi szprotawskiej, Żary 2015 (praca dyplomowa)