Maciej Boryna

Czy wiecie, że najdłuższy ziemny zabytek archeologiczny w Polsce znajduje się na ziemi szprotawskiej? Zapomniana średniowieczna budowla obronna uznawana jest za rodzimy odpowiednik słynnego Chińskiego Muru.

Mowa o jeszcze do niedawna tajemniczych Wałach Śląskich, wznoszonych w XIV/XV wieku na granicy dawnego Księstwa Głogowskiego. Średniowieczny Dystrykt Szprotawski (districtus sprotaviensis) graniczył z Księstwem Żagańskim od zachodu i Księstwem Jaworskim od południa.

Budowla jak na lokalne warunki była gigantyczna. Na odcinku kilkudziesięciu kilometrów mozolnie usypano z ziemi system wałów i rowów, kończących się przy rzekach lub bagnach. Niekiedy umocnienie było tak silne, że składało się nawet z czterech sąsiadujących ze sobą wałów. Na ich grzbiecie sadzono i pielęgnowano żywopłoty, aby zapobiec nagłemu wtargnięciu intruzów na teren księstwa. Dla wyobrażenia należy podać, że na niektórych stanowiskach system umocnień miał szerokość ponad 40 metrów przy wysokości wałów około 2,5 metra!

Co najważniejsze, pozostałości wielkiej budowli możemy podziwiać do dziś. Blisko osiedli ludzkich są one już niemal niewidoczne, ale za to na obszarach leśnych nadal budzą respekt dla rozmachu przedsięwzięcia, inspirując wyobraźnię naukowców i turystów.

Zapytacie, gdzie możemy zobaczyć ten największy polski zabytek? Otóż najpokaźniejsze fragmenty odnajdziemy na terenie Przemkowskiego Parku Krajobrazowego, w pobliżu Piotrowic. Ponadto w pobliżu Leszna Górnego, Sierakowa, Stawów Bobrowickich…

Wały Śląskie aż przez 11 lat były obiektem badań przez Muzeum Ziemi Szprotawskiej, które wydało na koniec unikatowe już dzieło zatytułowane „Wały Śląskie – Tajemnice dawnych granic”. Badał je także znany niemiecki archeolog Fritz Geschwendt oraz polski krajoznawca Leon Piątkowski z Bolesławca. A wycieczki do zabytku organizuje specjalnie utworzone przy muzeum Bractwo Strażników Wałów Śląskich.

Zabytek jest kwalifikowany do Szprotawskiej Odznaki Turystycznej !

Maciej Boryna 2018