Chrobry był na ulicy Kopernika?
Znaleziono nowe dowody.
Zupełnie inne światło na stan badań nad lokalizacją dawnej Iławy rzuciły ostatnie ustalenia Muzeum Ziemi Szprotawskiej.
Poświadczone huczne powitanie cesarza niemieckiego Ottona III przez władcę polskiego Bolesława Chrobrego w 1000 roku w Iławie (obecnie dzielnicy Szprotawy) jest najbardziej znanym epizodem historycznym na ziemi szprotawskiej. To tu odbyło się preludium do słynnego Zjazdu Gnieźnieńskiego, jakże ważnego w kształtowaniu się polskiej państwowości. To tu poświadczono siedziby słowiańskich Dziadoszyców i wzmiankowano w źródłach pierwszą miejscowość w regionie.
Na szprotawskim rynku Otton i Chrobry mają nawet swój pomnik, a drugi na zachodniej rubieży miasta upamiętnia ich donośne spotkanie. Jednakże do dziś nie ustalono dokładnej lokalizacji Iławy z 1000 roku. Stara tradycja lokuje iławski gród na wyspie przy ul. Zamkowej, gdzie w późniejszych wiekach stała bezsprzecznie budowla rezydencjonalna. Drugą potencjalną lokalizacją jest umiejscowione po sąsiedzku przez Bóbr tzw. „Wzgórze kościelne”, na którym wzniesiono najstarszą w regionie świątynię – romański kościół pod wezwaniem św. Andrzeja. Wedle podań wzgórze pełniło wcześniej funkcję miejsca kultu pogańskiego, poświęconego bożkowi Flinsowi.
Zupełnie inne światło na stan badań nad lokalizacją dawnej Iławy rzuciły ostatnie ustalenia Muzeum Ziemi Szprotawskiej. Przyczynkiem do nowych odkryć był realizowany w 2019 roku program badawczy odtwarzający przebieg i zmiany granic administracyjnych Iławy, którą w 1925 roku przyłączono do Szprotawy. Kierujący pracami zespołu Maciej Boryna uważa, że w średniowieczu role obu ośrodków osadniczych były odwrócone, tzn. że z terenu starej Iławy w późnym średniowieczu najpewniej wykrojono „działkę” dla kolonistów niemieckich. Podobnie uważał przedwojenny niemiecki historyk szprotawski dr Felix Matuszkiewicz, który zanotował, że niemiecką kolonię ulokowano tuż przy osadzie polskiej. Mało kto wie, że granice historycznej Iławy, rozciągniętej wzdłuż Bobru na ok. 4 kilometry, stykały się z obecnym centrum Szprotawy. Mówiąc krótko, centrum Szprotawy to kiedyś też była Iława.
Teraz dochodzą do tego niedawne sensacyjne znaleziska ceramiki wczesnośredniowiecznej w zapleczu ul. Kopernika w Szprotawie. W latach 2019 -2020 M.Boryna zarejestrował na powierzchni jednego z ogródków warzywnych osiem luźnych fragmentów naczyń słowiańskich, co w perspektywie dotychczasowych ubogich w tym zakresie odkryć należy uznać za bogate znalezisko. Ekspert wydatował je na przedział X-XI wiek.
Blisko 100 lat temu niemieccy pracownicy gdzieś przy obecnej ul. Kopernika w wykopie budowlanym natrafili na materiał archeologiczny, który datowano na „okres polski”, ale do współczesności nie zachowały się żadna dokumentacja ani pozyskane z wykopu artefakty. Teraz wreszcie mamy coś słowiańskiego. Co prawda znalezisko nie stanowi ostatecznego dowodu, że to tu Chrobry witał Ottona, jednak w końcu złapaliśmy trop – mówi M.Boryna. Pojedyncze znaleziska ceramiki wczesnośredniowiecznej pochodzą także ze wspomnianej wyspy i wzgórza w Iławie oraz spod Bramy Żagańskiej w Szprotawie. Jest zupełnie prawdopodobnym, że Iława z czasów Chrobrego była rozległą osadą z rozproszonym osadnictwem oraz koloniami przyczółkowymi, które dały początek nowym odrębnym miejscowościom. - Może powinniśmy bardziej przyjrzeć się tajemniczej górze Hampelberg, od której nazwę wzięła dawna ul. Kopernika?
Wiemy bezsprzecznie, że Chrobry goszcząc pielgrzymującego do Gniezna cesarza Ottona chciał mu wybitnie zaimponować, a Iława będąc miejscem uczty powitalnej dla dostojnego gościa i jego orszaku musiała dysponować odpowiednimi warunkami i zapleczem. Ponadto leżała wtedy w strefie nadgranicznej państwa Chrobrego i na szlaku Rzym – Gniezno. Aż się prosi, by w Iławie szukać z tamtych czasów komory celnej i warowni. Potrzeby badawcze są ogromne. Paradoksalnie tak niewiele wiemy o słynnej słowiańskiej osadzie. Poza tym to gdzieś w okolicy w 1015 r. Chrobry pokonał cesarskie wojska.
Muzeum Ziemi Szprotawskiej
im. F.Matuszkiewicza
