GOTYCKI KOŚCIÓŁ W DZIKOWICACH
Co ma wspólnego z Muzeum Narodowym?
Kościół Matki Bożej Bolesnej w Dzikowicach
Średniowieczna gotycka świątynia zlokalizowana jest w centralnej części wsi. Wzniesiono ją w drugiej połowie XIII wieku, wykorzystując jako budulec kamień polny oraz bryły rodzimej rudy darniowej żelaza. W swym wnętrzu przechowuje bardzo cenny zabytek. To nastawa ołtarza z początku XVI wieku, przypisywana słynnemu, choć do dziś tajemniczemu Mistrzowi Ołtarza Typu Gościeszowickiego. Jej fragmenty przechowuje Muzeum Narodowe w Poznaniu !
W XV wieku do jednonawowego kościółka dobudowano wieżę. Z tego samego wieku mają pochodzić kamienny portal w ścianie, a także brama w kamiennym murze okalającym świątynię. Źródła podają, że w drugiej połowie XIX wieku drewniany gont zastąpiła dachówka ceramiczna, zaś kopułę wieży pokryto blachą. Na elewacji pod gzymsem boniowanej wieży dostrzeżemy datę 1687.
W przestrzeni pomiędzy kościołem a murem funkcjonował cmentarz, obecnie zniwelowany, za wyjątkiem samotnego nagrobka Caroline Reinhold zmarłej w 1896 roku.
Największym skarbem świątyni jest gotycki drewniany ołtarz, zaliczany do grupy dzieł bliżej nieznanego, ale słynnego wśród historyków dzieł sztuki Mistrza Ołtarza Typu Gościeszowickiego. W literaturze pojawia się też jako Mistrz Poliptyku z Gościszowic. Za najbardziej prawdopodobną lokalizację jego warsztatu podaję się ziemię szprotawską lub żagańską, gdzie zarejestrowano najwięcej prac Mistrza (np. Gościeszowice, Mycielin, Chichy, Bukowina Bobrzańska, Wichów). Wpływy warsztatu znajdziemy również w Sulechowie, Wielkopolsce i okolicach Drezna.
Stojąca w szafie omawianej nastawy figura Marii została uznana przez badacza E.Wiese za najlepszą w dorobku warsztatu i była prezentowana w 1926 roku na wystawie we Wrocławiu. Po II wojnie światowej malowane skrzydła nastawy zostały oddzielone od trzonu i możemy je dzisiaj podziwiać w Muzeum Narodowym w Poznaniu. Malarskie kwatery prezentują historię św. Mikołaja, który był patronem dzikowickiego kościoła od średniowiecza aż po XIX wiek.
Ołtarz z Dzikowic wyróżniają także herby szlacheckie widniejące na zewnętrznych partiach skrzydeł. Niestety w konsekwencji łuszczenia się warstwy malarskiej większość z nich stała się nieczytelna. Wspomniany badacz E.Wiese rozpoznał herby rodów von Tschammer, von Nostitz i być może Brauchitsch.
Więcej o ołtarzu dzikowickim przeczytamy w pracy Agnieszki Patały pt. „Poliptyk z Dzikowic i jego fundator”.
W Dzikowicach znajduje się jeden z punktów startowych pieszo-rowerowej "Pętli Wiewióra".
Tekst i zdjęcia:
Maciej Boryna 2022
