JEDYNY TAKI ZAMEK W REGIONIE !
Średniowieczna forteca w Witkowie
To prawdziwa perła historycznego Dolnego Śląska w woj. lubuskim, a nawet jeden z najciekawszych tego typu obiektów w Polsce. W literaturze przywykliśmy mówić jedynie o Wieży Rycerskiej w Witkowie, a faktycznie mamy do czynienia z zespołem zamkowym, obejmującym: wieżę obronno-mieszkalną, mury obronne, cztery baszty, bramę wjazdową, budynek bramny, mokrą fosę, wał obronny. Przez lata pozostawał w cieniu zaniedbania. Wkrótce przy nowych właścicielach po gruntownej rewitalizacji otworzy się na zwiedzających.
Link do lokalizacji Zamku w Witkowie
To jedna z czterech rezydencji położonych nad niewielkim potokiem Młynówka, zwanym też Iławką, rozdzielającym niegdyś Księstwo Żagańskie od Głogowskiego. Niewykluczone, że właśnie granica księstw rozdzielonych w 1413 roku stanowiła bodziec do wznoszenia na jej linii założeń obronnych. W lesie pomiędzy Witkowem a Kartowicami zachowały się z tego okresu relikty zapory granicznej znanej jako Wały Śląskie.
Zamek zbudowano na sztucznej wyspie. Otaczał go kamienny mur wysoki na ok. 7-9 metrów. To tak jak mury obronne miasta Szprotawy ! Otoczona wodą i opancerzona imponującym murem fortyfikacja musiała robić wielkie wrażenie.
Budowla nie słynie jedynie jako jedna z grupy zachowanych rycerskich zamków prywatnych czy wiejskich założeń obronnych. Wewnątrz znajdują się unikatowe gotyckie polichromie datowane na XV wiek, nawiązujące do etosu rycerskiego, w tym scena ślubna ówczesnego właściciela Witkowa - Mikołaja von Warnsdorfa. Tenże brał udział w Bitwie pod Grunwaldem po stronie krzyżackiej i został wzięty przez Polaków do niewoli, wykupił się za 160 kop groszy !
Jak informują właściciele, obecnie zamek jest w trakcie remontu i możliwość zwiedzania wnętrz jest mocno ograniczona. Ale być może już w 2023 r. będzie można przenocować w sali rycerskiej i poczuć się jak średniowieczny pan na zamku, doglądający z okien podległych włości. Planowane do zwiedzania są także odkryte podziemia i inne komnaty wieży oraz budynku bramnego. Ale w każdej chwili można podziwiać rezydencję z zewnątrz. Ciekawostką jest także rzadko spotykana dachówka “mnich i mniszka”, wywodząca się tradycji rzymskiej i rozpowszechniona w średniowieczu w krajach niemieckojęzycznych.
Z materiałów konserwatorskich dowiadujemy się, że podczas wykopalisk archeologicznych znaleziono przedmioty kościane, jak np. gwizdek, sześcienne kostki do gry, piramidalny pion do gier planszowych, a także figurki gliniane i monety. Obok monet śląskich wydobyto krzyżacki brakteat guziczkowy (ok. 1410-1525), polski denar Jadwigi (1384-1386), miśnieński grosz Fryderyka II (1440-1465). Z przedmiotów militarnych wykopano kościany orzech do kuszy, groty bełtów i strzał, głowicę miecza i głowicę kordu w kształcie nieforemnego trapezu z XV wieku.
Tajemnicze dzbany
W ścianie wieży odkryto istnienie ceramicznych dzbanów z otworami skierowanymi ku bramie. Jedna z koncepcji mówi, iż mogły one wzmacniać dźwięki dochodzące z przedpola bramy. Sugeruje to istnienie akustycznego urządzenia ostrzegawczego. A może były to jakieś zasobniki ?
Jak czytamy na stronie Zamku, największą wartością, dodającą splendoru całej rezydencji, są gotyckie malowidła ścienne, o doskonałej formie, które czynią z Witkowa najważniejszy po Siedlęcinie zabytek kultury rycersko-dworskiej tego typu, nie tylko w skali Polski, ale chyba i środkowo-wschodniej Europy. Przedstawiają św. Jerzego walczącego ze smokiem, Ukrzyżowanie, monogram Chrystusa, św. Krzysztofa, św. Piotra i św. Pawła, scenę zaślubin.
Polecamy zobaczenie filmu edukacyjnego z ujęciami z drona, z zarysem historycznego założenia odkrytego podczas prac archeologicznych: Link do filmu.
Dużo ciekawych informacji i zdjęć znajdziemy także na stronie Zamku Rycerskiego w Witkowie.
A wspomnianą Młynówką niekiedy udaje się zorganizować oryginalny i atrakcyjny spływ kajakowy.
Zamek jest kwalifikowany do Szprotawskiej Odznaki Turystycznej !
Opracowanie:
Maciej Boryna 2022
Przewodnik, Towarzystwo Bory Dolnośląskie
Skorzystano:
1. M.Boryna, Przykłady budownictwa obronnego ziemi szprotawskiej, Żary 2015 (praca dyplomowa)
2. Strona LWKZ
3. Strona Zamek Rycerski w Witkowie
