Nazwa tego słowiańskiego plemienia znad Bobru pojawia się wraz z innymi w dokumencie z 1086 r. opisującym północne granice biskupstwa praskiego. Niektórzy badacze poddają w wątpliwość wiarygodność dokumentu jak i istnienie takiego plemienia. Jednakże skoro w dokumencie znajdują się nazwy innych plemion, których istnienie potwierdzają inne dokumenty, trudno uznać wtedy jedynie Bobrzan za fałsz czy pomyłkę. Wiarygodność faktyczna dokumentu ze stanem granicy z 1086 r. ma w tym przypadku marginalne znaczenie (ma odpowiadać sytuacji z 973 r.). Wedle wszelkiego prawdopodobieństwa Bobrzanie więc istnieli.

 

W ostatnim czasie pojawiły się również propozycje, by Bobrzan identyfikować jako Obrzan, wywodząc iż wzmiankowani Poberane to Poobrzanie znad Obry. Pogląd ten łatwo obalić odwołując się do dowodu w postaci historycznego nazewnictwa rzeki Bóbr, gdzie występuje ona zarówno jako Bober jak też i Pober. Ponadto Bobrzanie wymienieni są obok Dziadoszyców, którzy wedle Thietmara na pewno siedzieli w Iławie nad Bobrem. Nawiązywanie do Obry nie znajduje więc topograficznego uzasadnienia i jak już podano, najpewniej także nazewniczego. Zupełnie nie przystoi też koncepcja lokalizacji plemienia w obszarze zgorzeleckim.

 

No to gdzie były siedziby Bobrzan? Jak sama nazwa wskazuje, należy ich szukać nad Bobrem. Jedna z koncepcji wskazuje na okolice Bolesławca, druga na okolice Szprotawy. Przy czym niektórzy proponują uznawać Bobrzan nie tyle za okręg plemienny, co za składową Dziadoszyców albo za plemię od nich zależne. Skoro jednak dokument praski wymienia Bobrzan równorzędnie obok Dziadoszyców, powinniśmy Bobrzan traktować raczej na równi z innymi, nie wykluczając ich późniejszej zależności czy wchłonięcia przez silniejszy okręg. Chociaż teoria traktująca ich po prostu jako charakterystyczne zgrupowanie osadnicze wzdłuż Bobru, ale na terenie państewka Dziadoszyców w obecnym stanie badań również nie może zostać obalona.

​

Być może naszą uwagę powinna w tej kwestii zwrócić również nazwa jednej z nadbobrzańskich wsi na ziemi szprotawskiej. Mianowicie Bobrowice, wzmiankowane w 1260 r. jako Bobrouice. To bardzo stara wieś, w obszarze której zarejestrowano jedno z najstarszych stanowisk archeologicznych w regionie. Według historyków i językoznawców nazwa wsi ma rodowód słowiański, podobnie jak sąsiadująca z nią przez rzekę Bóbr wieś Leszno Dolne (w 1260 r. jako Lesin).

​

Autorzy Wikipedii podają, że w obszarze okolic Bolesławca badania archeologiczne pozwoliły stwierdzić słabo rozwinięte osadnictwo w okresie wczesnośredniowiecznym. Natomiast potwierdzono istnienie większego skupiska osadniczego między Szprotawą a Nowogrodem Bobrzańskim (350-400 km2). Geograficznie byli to więc Bobrzanie, ale niekoniecznie ci sami wymienieni w dokumencie praskim. Niektórzy chcą widzieć w Iławie wspomnianej przez Thietmara stołeczny gród Bobrzan i jednocześnie ośrodek, wokół którego koncentrowało się osadnictwo tego małego plemienia. I faktycznie mogło tak być.

​

Zobacz także: Odkrycia archeologiczne w Parku Słowiańskim w Szprotawie

Zobacz także: Starożytni Bobrzanie w obrębie Szprotawy

​

Maciej Boryna 2020

Muzeum Ziemi Szprotawskiej

​