Ukryty Kotwicz i jego tajemnice
Zapomniany od koÅ„ca II wojny Å›wiatowej „Kottwitzeiche” zostaÅ‚ odnaleziony dopiero w 2016 roku (!). Nie tylko z powodu, że nowi polscy gospodarze nie znali tych ziem. Do osobnika wcale nie jest tak Å‚atwo dotrzeć. Nie prowadzÄ… do niego żadne drogi i otacza go dziki las.
Sprawa dotyczy zapomnianego przedwojennego pomnika przyrody, zwanego w tłumaczeniu na język polski Dębem Kotwicza. Ekipa badawcza Towarzystwa Bory Dolnośląskie zidentyfikowała go dopiero za drugim podejściem.
Zobacz artykuÅ‚ “DÄ…b Kotwicza” odnaleziony !
​
Pomnik roÅ›nie na terenie LeÅ›nictwa DÅ‚ugie w NadleÅ›nictwie Szprotawa, w towarzystwie wielu innych sÄ™dziwych dÄ™bów. Ten las to relikt historycznej dÄ…browy, niemieckiego harte, od którego nazwana zostaÅ‚a wieÅ› Hartau, obecna Borowina w gminie Szprotawa. Jego rangÄ™ podkreÅ›lali już niemieccy przyrodnicy. Dlatego chroniony jest w ramach europejskiej sieci Natura 2000. W pobliżu pÅ‚ynie malowniczy Potok Sucha, od niedawna ZespóÅ‚ Przyrodniczo-Krajobrazowy.
Link do mapy z lokalizacją Dębu Kotwicza
Kotwicz mierzy w obwodzie 540 cm. Wyróżnia siÄ™ strzelistÄ… sylwetÄ… i proporcjonalnie rozwiniÄ™tÄ… koronÄ…. Kiedy w 1925 roku na Å‚amach berliÅ„skiego wydawnictwa pisaÅ‚ o nim sÅ‚ynny badacz Å›lÄ…skiej flory prof. dr Theodor Schube, obwód drzewa wynosiÅ‚ 490 cm. Przyrodnik ten wspominajÄ…c o dÄ™bie za każdym razem akcentowaÅ‚, że roÅ›nie w “przepiÄ™knym lesie” lub “niezwykle piÄ™knym lesie mieszanym”, obok wielkich sosen, Å›wierków i buków. Okaz zaliczyÅ‚ do grupy najważniejszych pomników przyrody rejencji legnickiej. Po wojnie wiedza o cennym drzewie ulegÅ‚a zatarciu.
Nie wiemy jeszcze, dlaczego nazwano staruszka Kottwitzeiche. Muzeum Ziemi Szprotawskiej ustaliÅ‚o, iż rodzina Kotwiczów wÅ‚adaÅ‚a do 1945 roku majÄ…tkami w obrÄ™bie wsi DÅ‚ugie, a nieopodal naszego dÄ™bu przebiegaÅ‚a granica ich wÅ‚oÅ›ci. StÄ…d być może chęć podkreÅ›lenia wÅ‚asnoÅ›ci domeny. Należy też wspomnieć, że baron Henryk von Kottwitz (1796-1854) sÅ‚użyÅ‚ w pruskiej armii w randze kapitana.
W grudniu 2022 roku, w pobliżu Kotwicza muzealnicy odkryli nieznany dotąd wykonany z piaskowca barokowy monument. Ponadto archiwalna mapa ukazuje w sąsiedztwie jeszcze studnię z cembrowiną.
DÄ…b Kotwicza i otaczajÄ…cy go las to jedno z najpiÄ™kniejszych miejsc ziemi szprotawskiej, a w dodatku terra incognita. Pomnik należy do bezpoÅ›redniego otoczenia kulturowego ZespoÅ‚u Przyrodniczo-Krajobrazowego Potok Sucha, powoÅ‚anego do życia uchwaÅ‚Ä… Rady Miejskiej w Szprotawie w 2019 roku. Jego walory możemy zwiedzać za poÅ›rednictwem dedykowanej trasy turystycznej PÄ™tla Wiewióra, na której zetkniemy siÄ™ m.in. z nie mniej tajemniczym DÄ™bem Åšniadaniowym czy PaÅ‚acem w Borowinie, gdzie wedle Listy Grundmanna pod koniec II wojny Å›wiatowej ukryto cenne dobra.
W razie problemów z dotarciem do Kotwicza, możemy skorzystać z asysty przewodnika (Punkt Informacji Turystycznej w Szprotawie, pl. KoÅ›cielny 2).
Tekst i zdjęcia:
Maciej Boryna
Krzysztof Wachowiak
Literatura i materiały:
T.Schube, Neue Beobachtungen über schlesiche Naturdenkmäler in den Jahren 1917-1924, Berlin 1925
T.Schube, Die wichtigsten Natur-Denkmäler im Regierungsbezirk Liegnitz, Breslau 1930.
Georg Steller, Zwei Dorfstudien aus Niederschlesien. Hartau und Langheinersdorf Kreis Sprottau, 1961
Maciej Boryna, ZespóÅ‚ Przyrodniczo-Krajobrazowy Potok Sucha. Przewodnik Turystyczny, 2022
Mapa arkusz Hartau, 1933